تولید محتوای الکترونیکی چیست ؟

محتوای الکترونیکی آموزشی به مجموعه ای از عکس ها، متن ها، و انیمیشن های صوتی و تصویری گفته می شود که به کمک تکنولوژی رایانه ای پدید آمده تا یک مبحث درسی را آموزش دهد. این محتواهای آموزشی توسط مدرسان این دروس و متخصصین رایانه ایجاد می شود و برای اجرا و یادگیری در اختیار متعلمین قرار می گیرد.

با همین تعریف اولیه مشخص است که در این شیوه تنظیم و تدریس مطالب درسی از دو روش آموزشهای بصری و شنیداری به خوبی استفاده می شود.

تولید محتوای آموزشی

تولید محتوا در دنیای مجازی با اهداف مختلفی صورت می گیرد: انتقال مفاهیم، اطلاع رسانی، مشارکت جویی، تبلیغات، آموزش و ... .

تولید محتوای آموزشی در هر زمینه ای با هدف افزایش سطح دانش و آگاهی جامعه مخاطب در خصوص مسائل و مباحث مختلف صورت می پذیرد.

محتوای آموزشی از مباحث آموزش فناوری های روز گرفته تا مسائل روانشناسی و حتی آموزش آشپزی در فضای وب طرفداران خاص خودش را دارد.

تولید محتوا به صورت آموزشی نیازمند دو مولفه اصلی است :

نخست:  مهارت

فردی که مدعی آموزش فن و تخصصی است می بایست در آن خصوص مهارت داشته و به درجه استادی رسیده باشد درغیر اینصورت می تواند تجربیات خود را به اشتراک بگذارد اما نمی تواند ادعای آموزش دادن داشته باشد.

دوم : قابلیت انتقال مفاهیم

هر متخصصی نمی تواند استاد خوبی باشد مگر اینکه توانایی انتقال مفاهیم و آموزش به بهترین شیوه را داشته باشد درغیر اینصورت انتقال مفاهیم به درستی صورت نمی پذیرد. آموزش فرآیندی است که نیاز به صبر و قدرت انتقال بالایی دارد. درحال حاضر امکانات وسیعی که وب در اختیار کاربران قرار داده فرآیند آموزش را به نحو چشم گیری متحول کرده و تسهیل نموده است.

تولید محتوای آموزشی برای صاحبان مشاغل هم می تواند خیلی مفید باشد به نحوی که به عنوان مثال نحوه استفاده از تولیدات و خدمات خود را به مشتریان خود در هرنقطه جهان آموزش دهند و از سوی دیگر خود را به عنوان کارشناس معرفی کرده و اعتماد و توجه مخاطبان یا مشتریان بالقوه را به سمت خود جلب کنند.

هدف از تولید محتوای الکترونیکی آموزشی

تولید محتوای الکترونیکی به منظور استفاده از برنامه‎ها‎ی چند رسانه ای و مالتی مدیا انجام می‎شود و هدف اصلی آن آموزش دروس برای دانش آموزان می‎باشد. با استفاده از این محتواها دانش آموزان می‎توانند دروس خود را بصورت صدا، فیلم، پاور پوینت، متن و یا انیمیشن دریافت کنند.

این محتوا به گونه ای تولید می‎شود که نحوه یادگیری را برای محصلین تسهیل بخشد. برای مثال برای آموزش دروس مربوط به ریاضیات، باید تک به تک فرمولها، مسئله‎ها‎ و توضیحات شرح داده شود. ممکن است مسائل ریاضی به صورت نمایشی باشد  تا برای دانش آموز ملموس‎تر شود. علاوه بر موارد گفته شده، گاهی محتوای الکترونیکی می‎تواند بصورت بازی رایانه ای نیز طراحی شده باشد که تفهیم مطالب را برای کاربر آسان می‎کند.

محتواهای الکترونیک می تواند بصورت های زیر باشد:

•  اپلیکیشن و بانک‎ها‎ی اطلاعاتی
•  تولید نرم افزاری آموزشی، بازی و سرگرمی
• تولید نرم افزارهایی تعاملی
• تولید دروس آموزش مطابق با موضوعات کتابهای درسی
• تولید اجزای مختلف آموزشی از قبیل نمودار ریاضیات و یا آزمایشات فیزیک و شیمی

تولید محتوای الکترونیکی آموزشی به چه صورتی انجام می‎شود؟

• برای تولید محتوای الکترونیکی باید ابتدا موضوعات کتابها مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار بگیرد. دانش آموزان باید در حیطه کتابها مطالبی را فرا گیرند. از اینرو موضوعاتی که برای محتوای الکترونیکی انتخاب می‎شوند باید منطبق با موضوعات کتابها باشند و نه خارج از آنها.
• توجه به سن دانش آموزان برای تهیه محتوای الکترونیکی اهمیت زیادی دارد. برای مثال برای کودکان بین 7- 12  سال، نیاز به محتوای ساده تری است. این امر با افزایش سن پیچیده تر می‎شود. به عبارت روشنتر، در نظر گرفتن میزان هوش و توانمندی کودکان در تاثیرگذاری محتوای الکترونیکی نقش بسزایی دارد.
• استفاده از مطالبی که بتواند مسائل و موضوعات کتابها را برای کودکان محسوس و عینی نماید، ضرورت دارد. محتوای الکترونیکی به عنوان مکمل محتواهای آموزشی در کتابها به شمار می‎رود، از این رو باید در شرح و توضیحات موضوعات آنها پیش رود.
• محتواهای الکترونیکی باید ذهن دانش آموز را درگیر نماید و او را برای ادامه خواندن مطالب ترغیب کند. برای مثال استفاده از پرسشهایی در طول ارائه محتوا و یا درخواست از وی برای انجام یک آزمایش کوتاه یا حل مسئله می‎تواند در تاثیرگذاری محتوای الکترونیکی مطلوب واقع شود.
• تسلط کافی نویسنده بر مطالب و محتوای الکترونیکی یکی از موارد و نکاتی است که باید به آن توجه شود. مطالعاتی که در زمینه یک موضوع صورت می‎گیرد و همچنین تجربیات نویسنده در تهیه محتوایی ارزشمند اهمیت دارد. به هر میزان که در تولید محتوای الکترونیکی دقت بیشتری شود، مطالب نیز مفیدتر و جامع تر بیان میگردند. از اینرو توصیه می‎شود در هنگام تهیه مطلب در رابطه با هر موضوعی، مطالعات لازم صورت بگیرد. کودکان  و نوجوانان ذهن کنجکاوی دارند و یادگیری آنها سریعتر انجام می‎شود. هر گونه مطالب خلاف واقع می‎تواند برای همیشه در ذهن کودک باقی بماند و تاثیرات منفی خود را داشته باشد. کودکان در این سن، قدرت تجزیه و تحلیل ندارند نمی‏توانند مطالب سره را از ناسره تشخیص دهند و به محض دریافت اطلاعات، آنها را در ذهن خود حفظ می کنند. بنابراین تولید محتواهای مطابق با واقعیت اهمیت پیدا می‎کند.
• برای تسهیل درک محتوای الکترونیکی می توان از تصاویر ،فایلهای صوتی(پادکست)و فیلمهای آموزشی مرتبط استفاده کرد. مطمئنا جذابیت های شنیداری وبصری در فهم مطالب موثر واقع می شود.
• در هنگام نوشتن محتواهای الکترونیکی باید از بحثهای پراکنده که ذهن خواننده را مغشوش می نماید، خودداری کرد. حاشیه پردازی و پرداختن به مواردی که ضرورتی در بحث ندارد، موجب دور شدن ذهن دانش آموز از مطلب اصلی می شود.

ویژگی های یک محتوای آموزشی خوب

1.یک محتوای آموزشی خوب مانند تنظیم مطالب درسی برای آموزش،باید دارای ساختار باشد به طوری که شروع مطالب و سیر ارائه منطقی درس در آن رعایت شده باشد.

2.یک محتوای آموزشی مناسب باید جذاب باشد به طوری که بتواند دانشجویان را به یادگیری مطالب درسی علاقه مند سازد.

3.در یک محتوای آموزشی خوب باید در صفحه سوالات،مکانی برای درج سوالات و یادداشت ها درنظر گرفته شود.همچنین اگر بتوان امکانی برای ارسال سوال دانشجو به استاد در حین کار با محتوای آموزشی باشد،بهره وری آن بهتر خواهد بود و یا امکاناتی برای اتصال دانشجو به بانک اطلاعات برای پرسیدن سوالات خود و دریافت جواب ها.

4. یک محتوای آموزشی خوب بهتر است به شکل تعاملی باشد به طوری که دانشجو تنها به مشاهده و یا مطالعه آن بپردازد،بلکه دانشجو را به فعالیت و کار با برنامه و محتوای آموزشی بکشاند.

5.استفاده از قابلیت های رایانه ای برای کمک در به تصویر کشیدن مفاهیم و توضیحات پیچیده درسی برای دادن شهود بصری به متعلم.می بایست از این امکانات برای بیان مفاهیم تئوری و نیز در حل مثال ها استفاده شود تا دانشجو بتواند توانایی تصویری خود را نیز در درک آن ها به کار برد.به عنوان مثال در تدریس واکنش های شیمیایی می توان به راحتی از خاصیت انیمیشن استفاده کرده و فعل و انفعالات شیمیایی را به تصویر کشید.

6. برخورداری از مثال های تعاملی از دیگر خصوصیات یک محتوای آموزشی مناسب است.در این مثال ها باید دانشجو را پس از آشنایی با موضوع درس به سمت حل مثال ها هدایت کرد.

7.در ارائه مثال ها در یک محتوای آموزشی خوب باید با اشاراتی به راه حل همراه باشد و دانشجو را در مسیر روش حل و مساله هدایت کند و نه اینکه تمام راه حل را به یکباره عرضه کند.

8. یک سیستم مدیریت آموزش الکترونیکی خوب به دانشجو این امکان را می دهد که بتواند محاسبات و شبیه سازی های مورد نظر خود را ارائه دهد.

9.در انتهای هر مبحث درسی باید از دانشجو امتحان به عمل آید تا از میزان یادگیری او و درک مطلب اطلاع حاصل شود.البته شاید این مساله توسط موسسه آموزشی در کنار محتوای آموزشی به صورت مجزا انجام دهد تا بهتر بتواند نتایج آن را جمع آوری و تجزیه و تحلیل کند.

10.آزمون ها می بایست از هر دو قسمت آموزش طراحی شوند یعنی شامل سوال های مفهومی و حل کردنی باشند.

11.همان طور که اشاره شد جذابیت های رایانه ای ایجاد شده در تولید یک محتوای آموزشی نباید موضوع اصلی درس را تحت الشعاع قرار دهد بلکه باید در اختیار ارائه بهتر آموزش باشد.

12. باید در تنظیم مطالب درسی و شیوه ارائه آن ها در هنگام طراحی ساختار آن از روش شناسی و روشهای روانشناسی آموزش پیروی کرد تا حداکثر کارایی در به کارگیری قابلیت های رایانه ای روی دهد.

13.باید عکس ها،گراف ها، فیلم ها، اسلایدها، شبیه سازی هایی مرتبط با موضوع درس، به منظور افزایش یادگیری مفاهیم نظری یا مثال های مورد بحث گنجانده شود.

14.باید پژوهش محور باشد به این معنی که دانشجو را پس از ارائه مطالب اصلی با کیفیت مناسب برای کسب اطلاعات بیشتر هدایت کند.به این معنی که اطلاعات خواندنی و پرسش هایی مفید و جالبی را به دانشجو متذکر شود تا دانشجو برای یادگیری مطالب بیشتر انگیزه یابد و سپس برای یافتن آنها منابع بیشتری به او معرفی کند تا خود دانشجو مطالب بیشتر را بیابد.بر این اساس محتوای آموزشی بهتر است که به صورت تحت وب ارائه گردد و خود نیز شامل لینک هایی به سایتهای مربوطه باشد تا دانشجو منتظر حضور و تدریس استاد برای آموزش کامل درس نباشد و خودش جواب سوالاتش را بیابد.

15.بهتر است که شیوه تنظیم مطالب چنان باشد که در هر فصل بک دوره درسی ، مطالبی به مقدار متوسط از هر بخش در صفحات اصلی محتوای آموزشی گنجانده شود و مطالعه توضیحات و مثالهای بیشتر آن بخش ، با لینکهای "توضیح بیشتر" و "مثال های بیشتر" به اختیار دانشجو گذاشته شود.به این ترتیب هر دانشجو با توجه به نقاط ضعف و قوت خود ، توضیحات مطلوبش را انتخاب کرده و می خواند.

16.بهتر است محتواهای آموزشی بر اساس یکی از استانداردهای بین المللی و ترجیحا SCORM یا AICC باشد.

و در نهایت امکان مرور بین مطالب درسی و انتخاب موضوعی وجود داشته باشد.