ویژگی های تولید محتوای آموزشی چیست؟

محتوای آموزشی چیست؟

محتوای آموزشی یکی از بنیان های اساسی سیستم های آموزشی نوین و یکی از دستاوردهای مهم فناوری الکترونیک می باشد. محتوای آموزشی که با متن ها و تصاویر ساده بر روی لوح های فشرده آغاز گشت، امروز به مرحله مهمی از حیات و تکامل خود رسیده است. از آنجایی که کار اصلی آموزش را در روش های از آموزش از راه دور و دانشگاه مجازی و .... ، محتوای آموزشی را  به دوش می کشد، دقت در طراحی و تولید محتوای آموزشی امری اجتناب ناپذیر است و هرگونه حساسیت و وسواس در تولید آن کاملا توجیه شده و بحق است.

محتوای آموزشی به مجموعه ای از عکس ها، متن ها، و انیمیشن های صوتی و تصویری گفته می شود که به کمک تکنولوژی رایانه ای پدید آمده تا یک مبحث درسی را آموزش دهد. این محتواهای آموزشی توسط مدرسان این دروس و متخصصین رایانه ایجاد می شود و برای اجرا و یادگیری در اختیار فراگیران قرار می گیرد.

هر محتوای آموزشی که برای یادگیری ارائه می شود، باید کاربردی و مفید باشد. محتوای آموزشی باید متناسب با نیاز فراگیران باشد ، و مطالب آن به روز و دقیق باشد در نهایت اینکه باید برای افراد قابل یادگیری باشد. چنانچه افراد هنگام آموختن نقش فعالی داشته باشند، یادگیری شکل مؤثری پیدا می کند؛ بدین منظور در تدریس مطالب و ارائه محتوای آموزشی نباید از سخنرانی ها طولانی و حفظ مطالب استفاده کرد، چرا که آموختن باید همراه با درک مطلب باشد.

از دیگر ویژگیهای محتوای آموزشی می توان به موارد زیر اشاره نمود:

1-محتوای آموزشی باید واضح و قابل درک و ساده و روشن باشند. 

2- سنجیدنی باشند. 

3-محتوای آموزشی باید نیاز فراگیران را برطرف سازد.

4- براساس پدیده های علمی باشند

۵) رفتاری باشند. 

در انتخاب و تنظیم محتوای آموزشی دو نظر و روش جداگانه وجود دارد: یکی نظر دانشمندان حرفه ای و اصحاب علم است که بر روشهای حرفه ای دانش پژوهی و تحقیق تأکید می کنند و برآن اند که در تنظیم محتوا، به سازمان منطقی موضوع آموزشی توجه شود. این افراد که از اهمیت سازمان منطقی موضوع آموزشی دفاع می کنند و آن را ملاک و مرجع اصلی برای تنظیم محتوا می دانند، این واقعیت را نادیده می گیرند که باید فراخور رشد ذهنی و شناختی فراگیر باشد.

دیگری، نظر مدرسان تربیتی است که روی روش های آموزش و یادگیری تأکید می کنند و بر این موضوع توجه دارند که در تنظیم محتوای آموزشی، به ساختار سازمان روان شناختی و تجارب یادگیری باید توجه شود. این افراد به طور معمول به توالی روان شناختی تجارب یادگیری اهمیت می دهند و این واقعیت را نادیده می گیرند که از هر نوع که باشد دارای ساخت معین و منطقی است و نباید به این منطق در سازمان دهی برای یادگیری، بی اعتنا بود. در هر حال در تنظیم محتوای آموزشی هر دو جنبه، یعنی منطق موضوع آموزش و توالی روان شناختی تجارب یادگیری را باید در نظر داشت. برای تدوین محتوای آموزشی باید به اصول تولید محتوا، مفهوم سازی در محتوا، سازماندهی محتوا، نوشتن و ارزشیابی محتوا توجه نمود.

مزایای تعیین ملاک محتوای آموزشی شامل چه مواردی میشود؟

1- ایجاد وحدت رویه در فعالیتهای آموزشی سازمان

2- فراهم کردن چهارچوبی برای طراحی محتوای آموزشی و ارائه معیارهایی برای پاسخگویی،

3- کمک به هدف گذاری محتوای آموزشی و همچنین، تسهیل در امر فرایند برنامه ریزی درسی (انتخاب محتوا، روش، ارزشیابی)

4- کمک به تدوین سند محتوای آموزشی در سازمانهای مشابه

5- توسعه و بهبود کیفیت فعالیتهای آموزشی

۶)فراهم کردن امکان اعتباربخشی از قسمتهای گوناگون محتوای آموزشی 

۷) فراهم کردن معیاری برای ارزشیابی از عملکردهای آموزشی و پژوهشی 

روشهای تهیه محتوای آموزشی

برای تولید محتوای آموزشی اصول و قواعد خاصی وجود دارد، که این اصول باید در تولید محتوای آموزشی به کار رود . این ویژگیها می تواند صراحت، عدم تناقض و منظم بودن باشد. این اصول عبارت اند از:

اهمیت و اعتبار: محتوای آموزشی علاوه بر آنکه باعث رشد مهارت وتوانمندی در فراگیران می شود، باید مفاهیم و اصول اساسی را نیز دربر گیرد.

علاقه مندی فراگیران: از آنجا که یکی از اساسی ترین هدف های تولیدمحتوای الکترونیکی، خود فراگیران هستند، لذا علایق فراگیران بسیارمهم است. اگر محتوای آموزشی با گروه سنی و قوه درک افراد مطابقت داشته باشد، علایق آنان را برمی انگیزد.

سودمندی: محتوای مفید و کاربردی دانش و اطلاعات لازم را در خصوص مهارتهای موردنظر، به فراگیران ارائه می دهد.

توان یادگیری: محتوای آموزشی نباید خارج از توان و قابلیت درک فراگیران باشد، بلکه باید با رشد همه جانبه فراگیران همخوانی داشته باشد.

انعطاف پذیری: محتوای آموزشی باید به گونه ای  سازماندهی شود که فراگیران با توجه به میزان و توانایی درک و یادگیری، قدرت انتخاب داشته باشند.

فزایندگی: در فزایندگی، افزایش وسعت عمل یک تجربه نسبت به قبل مطرح است؛ تا درک وسیع تر و عمیق تری به فراگیران در خصوص فعالیت داده شود و یادگیری آنان در سطح بالاتری از سطح قبلی مطرح گردد.

وحدت و یکپارچگی: محتوای آموزشی باید به گونه ای باشد که برداشتهای فراگیران در بخشهای مختلف برای تأیید یکدیگر باشد.

توالی مطالب: مطالب باید در یک مسیر مشخص و به صورت منطقی و با توجه به مطالب آن رشته و یادگیریهای قبلی فراگیران تهیه و تنظیم شود.

تازگی موضوع: محتوای آموزشی باید متناسب با شرایط و نیازهای روز باشد و منبع آن جدید و اعتبار علمی کافی داشته باشد.

پرورش مفاهیم اساسی و روش ها: محتوای آموزشی باید براساس تحلیل مفاهیم اساسی و شناخت روشهای درست، بر پروراندن و رشد اندیشه تأکید داشته باشد نه انتقال انبوهی از اطلاعات علمی.

ارتباط با مسائل روز: محتوای آموزشی باید فراگیران را برای زندگی اجتماعی و شغلی آینده و برخورد با مسائل آن آماده سازد.

پایه ای برای آموزش مداوم: محتوای آموزشی باید به گونه ای ارائه شود که یادگیری بعدی را ضروری سازد و بیانگر آموزش مداوم در چهارچوب آموزش رسمی و غیررسمی باشد.

فرصت مناسب برای فعالیتهای یادگیری چندجانبه: محتوای آموزش باید بر انواع فعالیتهای یادگیری تأکید داشته باشد و فراگیر را به فعالیتهای مختلف آموزشی ترغیب کند.

مفاهیم، اصول و قوانین هر علم: محتوای آموزشی باید به مفاهیم موجود آن علم توجه نماید. مجموعه اطلاعات، میراث علمی و دانش اندوخته شده، و سازمان یافته هر علم، چهارچوبی است که براساس آن محتوای برنامه آموزشی سازمان می یابد.

انطباق با زمان آموزش: تهیه و تنظیم محتوای آموزشی باید بر مبنای پیش بینی مدت زمانی باشد که برای آموزش لازم است؛ به این معنی که فرصت و زمان لازم برای پرورش آن مهارت به فراگیران داده شود. چنانچه محتوای تنظیم شده براساس زمان تخصیص یافته تهیه و تنظیم نشود، هرگز نمی توان در فرایند آموزش، فعالیت مطلوب آموزشی و تحقق هدفها را انتظار داشت.