تولید محتوای الکترونیکی و آموزش مجازی میتواند ناظر بردو وجه فعالیت باشد ؛ تولید محتوا به معنای فعالیت علمی برای نگارش و تدوین متون آموزشی ؛و دیگر ، به مفهوم آماده سازی وانتقال اطلاعات و دستاوردهای علمی و پژوهشی به محیط الکترونیکی هردو وجه این فعالیت در « تولید محتوا »مورد توجه است .
تیم علمی و متخصص براساس هدفهای دوره نگارش (متن ) ، تولید (تصویر ، فیلم و صدا ) و تدوین متون آموزشی را به عهده می گیرد . بر این مبنا ، محتوای آموزشی مورد نیاز درحوزه موضوعی مورد نظر طی یک فعالیت جمعی و براساس تقسیم کار ، تولید می شود .
در مرحله بعد ، محتوای آماده شده ، توسط تیم متخصص نشر الکترونیکی ، تنظیم و قالب بندی شده و درمحیط الکترونیکی منتشر می گردد .
مفهوم «فراهم ساز محتوا» در محیط الکترونیکی و آموزش مجازی وتولید محتوای الکترونیکی ، بیشتر ناظر به همین فعالیت نوع دوم ، یعنی نشر الکترونیکی است
یادگیری الکترونیکی ، به لحاظ وابستگی به محتوای الکترونیکی ، پیوند نزدیکی با نشر الکترونیکی دارد . پیگیری راه های مناسب برای تولید و ارائه مطالب با قالب الکترونیکی ،همواره دغدغه برگزارکنندگان دوره های یادگیری الکترونیکی بوده است . یکی اراه های مورد توجه ، ایجاد سیستم های تصمیم یاربوده است . بررسی سیستم های تصمیم یار برای محتوا سازی ، نشان میدهد که اکثر این سیستم ها ، از طریق تولید و توزیع محتوا ، نقش مشاوره ای در سازمان ها و مراکز تجاری ایفاء می نمایند .
به عبارتی دیگر ، این سیستم ها فراهم کننده خدمات تحقیقاتی ، طراحی و مشاوره ای جهت توسعه یکپارچه سازی وبکار گیری محصولات بوده و مسلما دراین راستا ، با تولید ، مدیریت و توزیع انوا محتوا بصورت پویا سروکار دارند ، که بسته به نوع کاری که از آن انتظار می رود ، قابلیت های گوناگونی در آنها تعبیه شده است .
دراین سیستم ها ، بنای کار ، بر این است که فرایندهای تولید ، مدیریت و توزیع محتوا به شکل پویا و از طریق نرم افزار درتولید محتوای الکترونیکی و آموزش مجازی انجام می شود . یادگیرنده امکان بهینه سازی وشخصی سازی محتوا را دارد و درواقع محتوای پویا وقابل انعطاف سروکار دارد .
نمونه هایی از اینگونه نرم افزارها هم اکنون در دسترس است که مثلا برای تولید مقاله جدید ، به طورخودکار استفاده می شود ! درشکل ساده آن ، کاربر کلید واژه های مورد نظر را به عنوان ورودی به سیستم میدهد ، و مقاله آماده را باذکر منابع و ارجاعات آن تحویل می گیرد ! حالت پیشرفته اینگونه نرم افزارها می تواند محتوای تولید را کاملا سفارشی کند . یکی از مسائلی که اکنون نشریه های علمی جهان با آن روبرو هستند ، جلوگیری از ورود این آثار بی ریشه ، به نشریه ها است .
صرف نظر از ساده یا پیچیده بودن طراحی سیستم و مهندسی نرم افزار درتولید محتوای الکترونیکی و آموزش مجازی ، این فرایند تولید محتوا منطق کاملا روشنی دارد ؛ با استفاده از رابطه ای که بین مفاهیم ایجادشده و ترکیب آنها بایکدیگر ، با درنظر گرفتن قواعد زبانشناسی ونوشتاری ، از محتوای موجود یک نسخه جدید ارائه می کند.
برای طراحی محتوای الکترونیکی و آموزش مجازی ، قالب بندی محتوا ، ارائه مناسب آن و تهیه بازخورد ، شخصی سازی محتوا از جمله تسهیلاتی است که معمولا در این سیستم ها وجود دارد و می توان از آنها استفاده کرد .
رویکرد دیگر به تولید محتوای الکترونیکی و آموزش مجازی برای محیط یادگیری درون خطی ، استفاده از ابزارها و نرم افزارهای گوناگون موجود برای تهیه محتوا و تهیه قالبهای مناسب قابل عرضه درمحیط درون خطی است .
این رویکرد تولید محتوای الکترونیکی و آموزش مجازی ، پویا نیست و به روش دستی موسوم است . فعالیت های شامل تبدیل قالبهای متن ، برچسب زنی ، پیوند زنی ، قالب بندی ، و تهیه بازخورد که ممکن است دریک سیستم نرم افزاری ، متمرکز نباشد .
پویا نبودن تولید محتوای الکترونیکی و آموزش مجازی دراین رویکرد به معنی تعاملی نبودن و عدم امکان سفارشی کردن محتوا به طور مطلق نیست . بسیاری از سیستم های مدیریت محتوا نظیر «شی رپوینت Ms share Point))» از شرکت مایکروسافت ، دارای خصوصیت مناسبی برای مدیریت محتوا وسفارشی آن در تولید محتوای الکترونیکی و آموزش مجازی است .
برای استفاده از هرکدام ازاین روشها ، محاسبه هزینه های هر روش ، براساس قاعده هزینه _فایده می تواند تعیین کننده باشد .
چرخه تولید محتوای الکترونیکی و آموزش مجازی :
چرخه تولید محتوای الکترونیکی از مرحله سفارش کار جدید و طراحی اولیه که شامل تهیه طرح کلی از محتوا است شروع می شود . درمرحله بعدی طراحی جزئیات ، جایگان هر عنصر ، ارتباط بین اجزاء طراحی شده و سپس محتوا در قالب طراحی شده درج میگردد. قبل از ارائه آن به کاربر ، آزمونهای لازم روی محتوای درج شده ، انجام میشود . پس از دسترسی کاربر به محتوای الکترونیکی ، نظرات احتمالی وی ، نسب به طراحی و کیفیت ارائه ، به مدیریت سیستم ، منتقل شده و برای باز طراحی اقدام می شود .
فناوریهای تولید محتوای الکترونیکی و آموزش مجازی برای یادگیری الکترونیکی :
✔ طراحی مطالب یادگیری تولید محتوای الکترونیکی
هدف هر سیستم آموزشی ، ارتقاء یادگیری است ودردرتولید محتوای الکترونیکی و آموزش مجازی به همین صورت می باشد .
بنابراین ، پیش از آنکه مطالب آموزشی تولید شود ،مربیان ، باید با اصول یادگیری و اینکه یادگیری چگونه انجام می گیرند ، آشنا باشند . این به وِیژه برای یادگیری درون خطی ، که یادگیرنده و مربی آموزشی دور از یکدیگر هستند ، اهمیت دارد .
بسط مؤثر مطالب محتوای الکترونیکی و آموزش مجازی ، باید براساس نظریه ها دقیق و آزمایش شده یادگیری باشد . رسانه انتقال مطالب یادگیری ، عامل تعیین کننده درکیفیت یادگیری نیست ؛ بلکه طراحی دوره معین و کارآیی آن تعیین کننده است .
از بین مکاتب فکری حوزه ء یادگیری ، هیچ مکتبی به طور خاص ، به طراحی مطالب یادگیری درون خطی ، اشاره نکرده است . بدینسان ، هیچ نظریه ء واحدی از عهده ء بسط طراحی مطالب یادگیری درون خطی برنمی آید . بلکه با ترکیبی از نظریات یادگیری می توان به این مهم دست یافت . بعلاوه ، با پیشرفت تحقیقات ، نظریه نوین سربرمی آورند که باید بسط طراحی مطالب محتوای الکترونیکی وآموزش مجازی مورد توجه قرار گیرند .
طراحان درون خطی باید بارویکردهای گوناگون به یادگیری آشنا باشند ، تا مناسبترین استراتژی آموزشی را برگزینند . استراتژیهایی برای یادگیری محتوای الکترونیکی و آموزش مجازی باید انتخاب شود که یادگیرندگان رابرانگیزاند ، پردازش ژرف را آسان کند ، همه وجود شخص را نیرو بخش ، تفاوتهای فردی را مورد توجه قرار دهد ، یادگیری معنادار را ارتقاء بخشد ،تعامل راترغیب کند ، بازخورد فراهم کند . یادگیری زمینه ای را آسان کند و درفرایند یادگیری امکانات پشتیبانی را فراهم سازد .
کارکرد مطالب تولید محتوای الکترونیکی و آموزش مجازی :
✔ برانگیخت علاقه یادگیرنده درتولید محتوای الکترونیکی و آموزش مجازی
✔ بیان شفاف خروجی ها درتولید محتوای الکترونیکی و آموزش مجازی
✔ دارای ساختار برای سهولت یادگیری در محتوای الکترونیکی و آموزش مجازی
✔ دادن مجال تمرین و ممارست به یادگیرندگان تولید محتوای الکترونیکی و آموزش مجازی
✔ دادن بازخورد درعمل درتولید محتوای الکترونیکی و آموزش مجازی
✔ شرح افکار یافرایند های مشکل در تولید محتوای الکترونیکی و آموزش مجازی
✔ مقدمه چینی برای گفتگو با یادگیرندگان محتوای الکترونیکی و آموزش مجازی
ارزیابی مطالب در تولید محتوای الکترونیکی و آموزش مجازی :
نوع مطالب درتولید محتوای الکترونیکی و آموزش مجازی ، باتوجه به هدف دوره ودروس مربوط به آن انتخاب می شود .برخی از مطالب ممکن است برای استفاده یادگیرنده درگروه استفاده شود ، مطالبی دیگر برای مطالعه جنبی ، و مطالبی نیز ممکن است صرفا اطلاعات فنی یا معرفی منابع باشد .
تولید نسخه الکترونیکی در تولید محتوای الکترونیکی و آموزش مجازی :
عناصر موجود دریک محتوای الکترونیکی ممکن است یکی از قالبهای زیر ، یاترکیبی از آنها را داشته باشد :
✔ متن
✔ تصویر
✔ فیلم
✔ صدا
متن محتوای الکترونیکی و آموزش مجازی :
از آنجا که روش وکیفیت ورود اطلاعات به رایانه در آماده سازی وسازماندهی آن تأثیر می گذارد ، مرحله ورود اطلاعات نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است . اطلاعاتی متنی درتولید محتوای الکترونیکی و آموزش مجازی لازم است به شیوه ای دارد سیستم شود که تبدیل ، تغییر ، تدوین آن به قالبهای دیگر میسر باشد .
لازمه چنین انتظاری ، نگهداری وحفاظت ازمتن اولین (که احتما درتولید محتوای الکترونیکی یک واژه پرداز است ) به عنوان فایل اصلی و مرجع است . تهیه خروجی با قالبهای گوناگون ، نباید موجب محتوا وقالب فایل اصلی گردد .
نکات که درتولید محتوای الکترونیکی متنی باید مورد توجه قرارگیرد :
✔ آماده سازی وسازماندهی «متن » برای تولید محتوای الکترونیکی و آموزش مجازی
✔ انتخاب نرم افزار واژه پرداز درتولید محتوای الکترونیکی و آموزش مجازی
✔ نامگذاری فایل درتولید محتوای الکترونیکی و آموزش مجازی
✔ اندازه صفحه درتولید محتوای الکترونیکی و آموزش مجازی
✔ قالبهای انتشار محتوای متنی درتولید محتوای الکترونیکی و آموزش مجازی
تصویر درتولید محتوای الکترونیکی وآموزش مجازی:
انگیزه های فراوانی وجود داشته است تا انتشار تصویر به عنوان منابع اطلاعاتی ، راهنما و تکمیلی در محیط الکترونیکی پیگیری شود اسناد و عکسهایی وجود دارند که فقط نمایش تصویر محتوای الکترونیکی و آموزش مجازی میتواند مؤثر باشد و جایگزین های دیگر گویا نیستند ؛ مانند نقشه ها ، نسخه های خطری ، عکس شخصیتها و امثال آنها .
سخن قدیمی که گفته اند: «یک عکس از هزار حرف (نوشته ) گویاتر است » هنوز اعتبار خود را ازدست نداده است .
نکاتی که درتصویر تولید محتوای الکترونیکی و آموزش مجازی بایستی توجه کرد:
✔ رنگ تصویر درتولید محتوای الکترونیکی و آموزش مجازی
✔ گرافیک برداری درتولید محتوای الکترونیکی و آموزش مجازی
منابع تصویر برای تولید محتوای الکترونیکی و آموزش مجازی می تواند یکی ازمنابع باشد :
✔ اسکن (تصاویر ، اسناد ،نقشه ها ،دستنوشته ها ، آثار هنری وکتب خطی ) درتولید محتوای الکترونیکی و آموزش مجازی
✔ منابع دیجیتال (دوربین و نرم افزار ) درتولید محتوای الکترونیکی و آموزش مجازی
✔ منابع ویدیویی آنالوگ درتولید محتوای الکترونیکی و آموزش مجازی
دریافت تصویر مناسب از هرکدام درتولید محتوای الکترونیکی و آموزش مجازی ازاین برای درج درتولیدمحتوای الکترونیکی و آموزش مجازی ، نیازمند مهارت و ابزار (سخت افزار و نرم افزار )ویژه ای است که فراهم کنندهء محتوا باید بدانها تسلط داشته باشد .
فیلم درتولید محتوای الکتروینکی و آموزش مجازی :
فیلم ممکن است به طور مستقل یا به عنوان منبع ارجاعی و پیوست درتولید محتوای الکترونیکی و آموزش مجازی درج گردد .معمولا درجایی از فیلم به عنوان پیوست و مکمل سند الکترونیکی استفاده می شود که علاوه برضرورت ، رسانه جایگزین موجود نبوده یا کارآیی لازم را نداشته باشد . انتشار فیلم به عنوان محتوای الکترونیکی مستلزم تبدیل آن ازآنالوگ به دیجیتال است . به هرحال اگر قالب فیلم برای انتشار درمحیط الکترونیکی مناسب نیست باید نسبت به تبدیل قالب آن اقدام کرد . قالبهای رایج برای انتشار درمحیط الکترونیکی وب بدینقراراست :
(audio visual interleave)Avi✔: قالب صوتی وتصویر درتولید محتوای الکترونیکی و آموزش مجازی که بااستفاده از «مدیاپلیر»اجرا میشود .
Asf(active streaming format)✔:این قالب می تواند حاوی «صدا» ، «اسکریپت» ،«کنترلهای اکتیو ایکس»و «اچ .تی . ام .ال»این قالب صوتی و تصویری هم با استفاده از «مدیاپلیر»اجرا میشود .
Ram and ra✔(real audio):قالبی صوتی و تصویر که برای استفاده درخطوط ارتباطی کم سرعت اینترنت مورد استفاده قرارمی گیرد .
(moving picture experts group) Mpeg✔: این استاندارد صوتی _تصویر امکان ذخیره دیجیتالی و فشرده تصویر ویدئویی و صوت را فراهم سازد . فایهای این قالب فشرده بسیار کم حجم تر از سایر قالبها است ؛اماکیفیت آنها یکسان می باشد.
Mov and qt✔(apple quick time): فناوری متعلق به سیستم عامل «اپل مکینتاش » که می تواند حاوی تصویر ویدیویی یا «پویانما» باشد . «مدیاپلیر» قادر به اجرای این نوع فایل است ، درصورتی برنامه اتصالی «کویئک تایم » نصب شده باشد.
صدا در تولید محتوای الکترونیکی و آموزش مجازی :
صدا هم مانند فیلم ، ممکن است بطور مستقل یا به عنوان منبع ارجاعی و پیوست در تولید محتوای الکترونیکی و آموزش مجازی درج گردد . صدا نیز به عنوان پیوست و مکمل تولید محتوای الکترونیکی و آموزش مجازی استفاده می شود . و گاهی نیز نسخه شنیداری متن سند محسوب می شود .
کاربرد صدا درتولید محتوای الکترونیکی و آموزش مجازی به عنوان جایگزین متن برای افراد کم بینا نیز یکی ازگزینه های مطرح دردرج صدا درمتن تولید محتوای الکترونیکی و آموزش مجازی است .گاهی نیز از صدا به عنوان «موسیقی زمینه » در محتوا مورد استفاده قرار میگیرد .
پخس صدا درتولید محتوای الکترونیکی و آموزش مجازی به دو صورت می تواند باشد ؛ نخست هنگامی که محتوا به نمایش درمی آیند صدا به صورت خودکار پخش شود ؛ ازاین برای پخش موسیقی زمینه محتوای الکترونیکی استفاده می شود . دوم بادرج پیوند در صفحه ، به کاربر این مجال را میابد که برای استفاده ازامکانات صوتی محتوا ، خود تصمیم بگیرد و روی پیوند کلیک کند یا نه .
قالبهای متداول برای افزودن صدا به محتوا عبارتند از :
(wave)wav✔
(musical instrument digital interface ) mid✔
(moving picture experts group) mp3✔
مولف :مریم اسماعیلی
دوره های آموزش تولید محتوا
دوره های آموزش تولید محتوای الکترونیکی ویژه ساخت آموزشهای مجازی