مزایا و محدودیت های تولید محتوای الکترونیکی و آموزش مجازی 

مقدمه تکنولوژی آموزش مجازی و تولید محتوای الکترونیکی :

در دنياي امروز كه اطلاعات روز به روز نو شده و سرعت توليد آن به چشم بر هم زدني كاهش يافته است، انتقال اطلاعات از فردي به فرد ديگر به عنوان هدف آموزش كاري عبث و بيهوده است؛ بنابراين هدف آموزش به آموزش بازيابي اين دانسته ها به فراخور حال هر فرد تغيير يافته است. آموزش مجازي نيز به عنوان شيوه نسبتاً نوظهور به طور جدي اين هدف را دنبال مي كند. هر چند اين نوع آموزش و بهره وري از رسانه هاي مدرني همچون اينترنت و رايانه فرصت هاي طلائي را براي افراد ايجاد كرده، اما وجود موانع و مشكلات در آن امكان ناپذير است.

بشر همواره در طول زندگي خود، در حال فراگيري و كسب دانش بوده كه با گسترش فناوري، مقوله آموزش نيز ازآن بي بهره نمانده و گام به گام با فناوري ها هماهنگ و تقويت گرديده است؛ بنابراين تحصيل كردن يكي از نيازهاي اساسي اوست و بديهي است كه براي زندگي در جامعه پيشرفته امروزكه اطلاعات دم به دم در حال تغيير و پيشرفت است،

آموزش مجازي و تولید محتوای الکترونیکی  و مروري بر تاريخچه آن :

اينترنت در عرصه هاي آموزش مجازی وتولید محتوای الکترونیکی چالش هاي جديدي راايجاد كرده و استفاده از بستر و زيرساخت مناسب اينترنت براي آموزش طي ساليان اخير مورد استقبال قرار گرفته است.

آموزش مجازی وتولید محتوای الكترونيكي، آموزش مبتني بر كامپيوتر، آموزش مجازی وتولیدمحتوای الکترونیکی  مبتني بر وب نمونه هاي انتخاب شده براي روش هاي جديد آموزشي مجازی وتولید محتوای الکترونیکی مي باشد با در نظر گرفتن تعريف فوق آموزش مجازي وتولید محتوای الکترونیکی فرآيند و ابزار انتقال دانش به سوي ياددهي-يادگيري با يك شيوه نوين با مزاياي نسبي است.

به طوري كه شواهد نشان مي دهد آموزش مجازی  وتولید محتوای الکترونیکی  در واقع با آموزش مكاتبه اي در اواسط دهه 1800 ميلادي آغازشده است.

هم اكنون نيز در نقاط مختلف دنيا از جمله ايران ازشيوه آموزش مجازی وتولید محتوای الکترونیکی براي تحصيل و يادگيري استفاده مي شود.

ابزارهايي تولید محتوای الکترونیکی و آموزش مجازی مانند اسلايد و تصاوير متحرك با توليد و توسعه وسايل سمعي بصري به عنوان ابزار كمك آموزش مجازی و تولید محتوای الکترونیکی به كلاس درس راه يافت وظهور صنعت تلويزيون نقطه عطفي در روند تكميلي آموزش مجازی وتولید محتوای الکترونیکی  پديد آورد .

در سير تكوين آموزش و آموزش مجازی و تولید محتوای الکترونیکی هم زمان با تغيير شكل از متون نوشتاري به تلويزيون آموزشي تحول بزرگي مشاهده مي شود. اولين شكل آموزش مجازی وتولید محتوای الکترونیکی  در اروپا به صورت دوره هاي مكاتبه اي آغاز شد، اين شكل از آموزش تا اواسط قرن حاضر به صورت مطلوب پذيرفته شده بود.

تا زمانيكه راديو و تلويزيون آموزشي به شهرت رسيد، اشكال اساسي آموزش از طريق راديو و تلويزيون، عدم وجود ارتباط دو جانبه بين استاد و فراگير بود. زماني كه فناوري ارتباطي موثر قابل دست يابي شد، بوسيله فراگيران اين نظام آموزشي ازجمله آموزش مجازی وتولید محتوای الکترونیکی  مورداستفاده قرار گرفت. در حال حاضر معروف ترين ابزار ارتباطي رايانه اي، عبارتند از پست الكترونيكي با استفاده از تابلوهاي اعلانات و اينترنت، كنفرانس هاي شنيداري و تلفني وكنفرانس هاي تصويري با استفاده از يك يا دو ويدئو و استماع دو طرفه از طريق ضبط صوت، كابل تلفن، نسوج نوري،. ماهواره، و مايكروويو مدار بسته.

مزاياي آموزش مجازي وتولید محتوای الکترونیکی :

آموزش مجازی وتولید محتوای الكترونيكی نسبت به آموزش سنتي داراي مزاياي عمده اي است. انعطاف پذيري و حذف ترددهاي بي مورد و پرهزينه براي شركت در دوره هاي آموزش از مهم ترين آنها به شمار مي آيد.

اما  آموزش مجازی وتولید محتوای الکترونیکی داراي مزاياي ديگري نيزبه شرح زير مي باشد:

هزينه برگزاري دوره هاي آموزش مجازی وتولیدمحتوای الكترونيكي گران نبوده و بااستفاده از نرم افزارها و ابزارهاي موجود مي توان اقدام به برگزاري اين دوره حل نمود.

✔ فراگيران قادر به تنظيم آهنگ يادگيري  الکترونیکی با توجه به شرايط خود هستند. اكثر برنامه هاي آموزش مجازی وتولید محتوای الكترونيكي را مي توان درزمان نياز به آن استفاده كرد.

✔ سرعت فراگيري آموزش الكترونيكي نسبت به آموزش سنتي به مراتب بيشتر بوده و حداقل 50 درصد بهبود و سرعت را به دنبال خواهد داشت.

✔ آموزش مجازی وتولید محتوای الكترونيكي از پيام هاي يكنواخت براي برقراري ارتباط با مخاطب استفاده مي كند.

آموزش مجازی وتولید محتوای الكترونيكي از متغيرهاي زمان و مكان مستقل است.وقتي مطالب به صورت متن، تصوير، صدا، و حركت ارائه مي شود ديگر نياز كمتري به يادداشت برداري با كاغذ و قلم است كه خود باعث صرفه جويي در توليد چنين وسايلي است و در ضمن اين گونه برنامه ها از جذابيت بيشتري براي مخاطب برخوردارند.

در دانشگاه هاي مجازي و تولید محتوای الکترونیکی به روش هاي يادگيري اهميت بيشتري مي دهند و به پژوهش بسيار بها داده مي شود. در دانشگاه هاي مجازي به كارگيري فناوري اطلاعات و ارتباطات و تبديل فرصت هل و منابع ملي به ثروت بسيار بها داده مي شود

یادگیری الكترونيكي در آموزش مجازی به سرعت و به سادگي انجام مي شود. موضوعات و محتويات تغيير يافته به سرعت بر روي سرويس هاي مربوطه قرار مي گيرد و فراگيران بلا فاصله از نتايج آن بهره مندمي شوند.

آموزش مجازی وتولید محتوای الكترونيكي باعث افزايش قدرت نگه داري اطلاعات درفراگيران مي شود كه در اين راستا از عناصر متفاوتي نظير:

صوت، تصوير، امتحانات كوتاه مدت، و تعامل با فراگير و سايرموارد براي تأكيد مجدد در فراگيري هدفمند استفاده مي شود.

در صورتيكه فراگيران يك بخش از يك مطلب را فرا نگيرند مي توانند در زمان مناسب به آن رجوع كرده و آن را فرا گيرندو يادگيري هر بخش جواز ورود به بخش بعدي است. پيگيري وضعيت آموزشي افراد و ميزان پيشرفت آنها به راحتي قابل بررسي است.

مزاياي منحصر به فرد آموزش الكترونيكي به عنوان نوعي از آموزش مجازي وتولید محتوای الکترونیکی :

بر خلاف ساير شیوه هاي آموزش از راه دور(آموزش مجازی وتولید محتوای الکترونیکی )، آموزش الكترونيكي تجربه منحصر به فرد استفاده هم زمان از سه شيوه سنتي آموزش يعني ديداري، شنیداري و سنتي را فراهم مي كند.

ويژگي منحصر به فرد ديگر اين شيوه آموزشي كه به مدد پيشرفت فناوري فراهم گرديده است، كارايي بيشترآموزش مجازی وتولیدمحتوای الکترونیکی و مخاطبيني است كه نه در يك منطقه يا كشورخاص، بلكه در سرتاسر جهان پراكنده اند

به علاوه تبد يل تدريجي آموزش مجازی وتولید محتوای الکترونیکی از طريق وب به استاندارد آموزش مجازی ومحتوای الكترونيكي،هزينه هاي انتشار و توزيع برنامه هاي آموزشي بسيار كاهش يافته است. آموزش مجازی وتولید محتوای الكترونيكي همچنين امكان آموزش خصوصي را فراهم مي كند.

چيزي كه با استفاده از رسانه هاي چاپي امكان پذير نيست و به صورت حضوري نيز هزينه بسيارزيادي در بر خواهد داشت. ويژگي ديگر آموزش الكترونيكي دراين است كه اين امكان را براي دانشجو فراهم مي كند تا به ميل خود و متناسب با توان يادگيري سرعت پيشرفت درس ي را تعيين كند.

در اين شيوه آموزش دانشجو ياني كه از سطح اطلاعاتي بالاتري برخوردارند، مي توانند مطالب ساده تر را بهسرعت بگذرانند در حالي كه دانشجويان ضعيف تر مي توانند وقت بيشتري را صرف يادگيري همان مطالب كنند. اين امر درمقايسه با كلاس هاي حضوري موجب كاهش اضطراب و نگراني اين گونه دانشجويان، ناشي از عدم توان ايي همگا ني با سايردانشجويان مي شود

چالش هاي پيش روي آموزش مجازي وتولید محتوای الکترونیکی از ديدگاه روزنبرگ :

دست يافتن به تصميم گيرندگان در مورد يادگيري الكترونيكي در آموزش مجازی وتولید محتوای الکترونیکی بيش از هميشه راه را به سوي دفتر اجرايي و ميزتصميم گيري باز مي نمايد.

✔  به كارگيري صنعت يادگيري الكترونيكي چالاك و رو به رشد

✔ اثبات مجدد طراحي

✔ آموزشي و الكترونيكي

✔ سرعت

✔ نيروي انساني،

✔ نوآوري مجدد آموزش

معايب و محدوديت هاي آموزش مجازي وتولید محتوای الکترونیکی:

نگراني عمده استفاده از آموزش مجاز ي وتولید محتوای الکترونیکی دور شدن از روابط انساني و حركت به سوي دنياي مجازي است.

کاهش ارتباط رو در رو با معلم باعث اضطراب در بعضي از فراگيران مي شود. برنامه هاي آموزش مجازی وتولید محتوای الكترونيكي كنوني از كيفيت لازم برخوردار نيست. عدم وجود زير ساخت هاي لازم براي آموزش مجازي وتولید محتوای الکترونیکی با كمك اينترنت از قبيل محدوديت در پهناي باند كه باعث كارايي كمتر در صدا، ويديو، و تصاوير متحرك مي باشد واينها باعث اتلاف وقت زيادي مي شود

محدوديت عمده براي آموزش مجازي و تولید محتوای الکترونیکی  بيان شده است :

✔ نارسايي به دليل كمبود تجزيه و تحليل شغلي در آموزش مجازی وتولید محتوای الکترونیکی

✔ عدم تطابق با محدوديت ها و نقاط ضعف و قوت يادگيري انسان در آموزش مجازی وتولید محتوای الکترونیکی

✔ درصد بالاي ترك تحصيل

✔ وابستگی بیش از حد به تکنولوژی

✔ نیاز به دانشجویان با انگیزه بالا و دارای توانایی خود هدایتی و مسئولیت در آموزش مجازی وتولید محتوای الکترونیکی

✔ فقدان ارتباط چهره به چهره : که البته با پیشرفت تکنولوژِی این عیب تا حد زیادی برطرف شده است .

✔ محروم ماندن فراگیران در بهره مندی از روابط اخلاقی و تربیتی بین اساتید و دانشجویان  در آموزش مجازی وتولید محتوای الکترونیکی

✔ محدودیت آشنایی همگان اعم از دانشجویان دربهره برداری و دسترسی به رایانه و خدمات جانبی آن

✔وجود مشکلایت کیفی در رابطه با تامین مواد آموزشی در آموزش مجازی وتولید محتوای الکترونیکی

✔ اصلاح  وروز آمد کردن دوره ها  در آموزش مجازی وتولید محتوای الکترونیکی

✔ محرومیت از ارتباط جمعی  :که این موضوع با گسترش کاربرد ویدئو کنفرانس ها و آموزش های جمعی و روش های آموزش گروهی مبتنی بروب تا حد زیادی برطرف شده است .

✔ عدم حضور فيزيكي و استفاده از زبان تن براي دادن پس خوراند و عدم كنترل كافي و دقيق استاد بر كلاس درس از معايب آموزش مجازی وتولید محتوای الكترونيكي دانسته شده است

مقايسه نقش مدرس در آموزش مجازي وتولید محتوای الکترونیکی و سنتي و مزاياو محدوديت هاي اين تغيير نقش مدرس در هر دو آموزش نقش مهمي دارد . در آموزش سنتي مدرس نقش محوري و كليدي ايفا مي كند اما در آموزش مجازي نقش مدرس به يك تسهيل گر امور آموزش تغيير مي يابد.

نتيجه گيري مزایا و محدودیت های آموزش مجازی وتولید محتوای الکترونیکی :

حركت براي استفاده بيشتر از آموزش هاي مجازي و تولید محتوای الکترونیکی  درسراسر دنيا آغاز شده است و اين امر روز به روز گسترش بيشتري پيدا كرده است.

عمده ترين دليل اين امر نيز مزاياي فراوان آموزش هاي سنتي از جمله قابليت عموميت يافتن و هزينه هاي بيشتر اين نوع آموزش است كه تنها نيمي از درصد هزينه هاي آموزش سنتي را شامل مي شود.

 از طرفي تعداد زيادافرادي كه مي توانند از اين آموزش ها در 24 ساعت روز و 7روز هفته استفاده كنند و عدم وجود جايگزين براي اين امر،بخصوص براي آموزش مجازی وتولید محتوای الکترونیکی تعداد زياد مدرسان در سطح كشور الزامات فراواني را پيش روي مسئولين آموزش و پرورش قرارداده است.

موضوع مدارس مجازي علي رغم عمر كوتاه خودجايگاه مناسبي در ساختار آموزش در سراسر دنيا پيدا كرده است. با توجه به اين مورد تقريباً همه در ابتداي اين راه قراردارند و فاصله ها در اين مسير چندان زياد نيست و بنابراين با تلاش برنامه ريزي شده و مصمم مي توان در زمره پيشگامان اين حركت بزرگ قرار گرفت؛ لذا لازم است هرچه سريع ترحركت در اين مسير آغاز شود. تعلل در اين كار تنها از دست دادن فرصت هاي فراواني است كه فرا روي وزارت آموزش عالي قرار دارد.

علت عدم حركت (ضعف شبكه ارتباطي و مخابراتي كشور)عبارتست از:

 رفع محدوديت هاي مخابراتي و سخت افزاري دراولويت هاي برنامه هاي مخابرات قرار دارد و در آينده اي نزديك تمام اين موانع برطرف خواهد شد .

از طرفي در حال حاضرافراد در سراسر كشور از امكانات اينترنت بهره مي گيرند وتعداد آنها به سرعت در حال افزايش است. ايجاد زير ساخت هاي سخت افزاري و شبكه اي بايد به صورت موازي صورت گيرد، تا بتوان در حداقل زمان از آنها بهره برداري كرد و لازم است اين دو به صورت موازي هم حركت كرده و گسترش يابند.

مولف : مریم اسماعیلی